28 şubat davası ne demek?

28 Şubat davası, 28 Şubat sürecinde ‘Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini cebren devirmeye, düşürmeye iştirak’la suçlanan 103 sanık hakkında 2 Eylül 2013'te başlayan davadır. Dava Ankara 13. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülmektedir.¹²

Dava süreci

Sanıklar ilk defa 2 Eylül 2013'te hakim karşısına çıktı. Davada 76'sı tutuklu, toplam 103 sanık vardır. Davanın sanıkları arasında bulunan eski Genelkurmay Başkanı İsmail Hakkı Karadayı sağlık sorunları olduğu için duruşmaya katılmadı.³⁴ Dava dosyası Yargıtay aşamasında iken İsmail Hakkı Karadayı ölmüştür.

Dönemin hükûmet ortağı DYP‘nin Genel Başkanı Tansu Çiller ile İçişleri Bakanı Meral Akşener‘in, "mağdur" olarak gösterildiği iddianamede, eski Bakanlar Hasan Celal Güzel, Teoman Rıza Güneri ve Şevket Kazan, kapatılan Refah Partisi‘nin milletvekilerinden Şeref Malkoç ve Mehmet Bekaroğlu ile kapatılan Fazilet Partisi‘nden 1999‘da milletvekili seçilen, ancak TBMM‘de yemin edemeyen Merve Kavakçı, eski Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanı Bülent Orakoğlu‘nun da aralarında bulunduğu 481 kişi "müşteki/mağdur" olarak yer aldı. Dava'nın sanıklarından Org. Çetin Doğan bir röportajında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kızlarının 28 Şubat döneminde yurtdışında okumak zorunda kaldıkları beyanını mahkemeye vererek mağdur sıfatıyla davada yer aldıklarını, ancak 28 Şubat döneminden çok sonra 2000'li yılların başlarında ilk kez üniversite sınavına girdiklerini, iyi not alamadıklarını ve yurtdışında okuduklarını ifade etmiştir.⁵

76 tutuklu sanıkla başlanan davada 19 Aralık 2013 tarihinde "Tutuklu süreleri göz önüne alınarak ve delilleri karartma şüphesinin ortada kalkması" sebebiyle adli kontrol şartıyla tahliye kararı verilmiş ve Emekli Orgeneral Çevik Bir, Emekli Orgeneral Çetin Doğan, Emekli Tümgeneral Erol Özkasnak, Emekli Tümgeneral Kenan Deniz ve Tuğgeneral İdris Koralp tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmıştır. Böylece Balyoz Planı davasından hüküm giyen Emekli Orgeneral Çetin Doğan dışında tutuklu sanık kalmamıştır.⁶ 2014 yılı itibarıyla Çetin Doğan'ın tahliye olmasıyla davada tutuklu sanık kalmamıştır.⁷

Davayı açan Savcı Mustafa Bilgili FETÖ üyeliğinden, soruşturma aşamasında savcılığa bilgi ve belge gönderen Genelkurmay Eski Adli Müşaviri Albay Muharrem Köse FETÖ üyeliği ve 15 Temmuz Darbe girişimini planlaması sebebiyle tutuklanmış ve davanın meşruluğuyla ilgili tartışmalar ortaya çıkmıştır.⁸ Son çıkan haberlerde, sanıkların yargılanmasına sebep olan delillerin sahte olduğu veya belgelerde tahrifat yapıldığı ve davanın FETÖ tarafından tertiplendiği iddia edilmektedir.⁹ Dava'nın ana delili olan CD5 içerisinde yer alan 1997 yılına ait belgelerde evrak güvenlik numarası bulunduğu, ancak evrak güvenlik numarasının 5 Kasım 2002 yılında Genelkurmay Başkanlığı tarafından yayınlanan emirle uygulanmaya başlandığına yönelik tespit ve sahteliklere ilişkin birçok iddia bulunmaktadır.¹⁰¹¹¹²¹³¹⁴ Sahteliği ODTÜ Bilirkişileri tarafından mahkeme kayıtlarında sabit olan CD5'in, yeni çıkan bilgilere göre CD'yi teslim ettiği öne sürülen, TSK'dan Fethullah Gülen Cemaatine İltisakı nedeniyle ihraç edilen Tamer Tatar tarafından teslim edilmediği, Tamer Tatar'ın CD teslim ettiğini hatırlamadığı ve CD5'in ilk kez FETÖ ´den dolayı İhraç edilen davanın Savcısı Mustafa Bilgili'nin tutanağında ortaya çıktığı iddia edilmiştir.¹⁵ Yargıtay aşamasına gelinen davada sanıklar tarafından (Çevik Bir, Çetin Doğan, Erol Özkasnak dahil) "Çatı Savunma" adı altında 1734 sayfalık savunma dilekçesi verilmiştir. Savunma dilekçesinde sanıklar 28 Şubat davasının, Balyoz ve Ergenekon davaları gibi bir kumpas davası olduğunu delilleriyle açıkladıklarını beyan etmiştir.¹⁶¹⁷

9 Temmuz 2021 tarihinde Yargıtay sanıklar Ahmet Çörekçi, Aydan Erol, Cevat Temel Özkaynak, Çetin Doğan, Çetin Saner, Çevik Bir, Erol Özkasnak, Fevzi Türkeri, Hakkı Kılınç, İdris Koralp, İlhan Kılıç, Kenan Deniz, Vural Avar ve Yıldırım Türker hakkındaki müebbet hapis cezasını onadı. Erdoğan Öznal, Halil Kemal Gürüz, Bülent Alpkaya ve Muhittin Erdal Şenel'in müebbet hapis cezaları bozuldu. İbrahim Selman Yazıcı, İzzettin İyigün, Altaç Atılan, Ersin Yılmaz, Kamuran Orhon, Köksal Karabay, Metin Yaşar Yükselen, Orhan Yöney, Refik Zeytinci, Şevket Turan, Şükrü Sarıışık ve Yücel Özsır'ın davalarının zaman aşımı sebebiyle düşmesi kararını bozdu. Toplamda 37 sanığın beraat kararı onandı.¹⁸¹⁹²⁰

19 Ağustos 2021'de Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesinin 14 sanık hakkında müebbet hapis cezası kararı vermesinin ardından sanıklar hakkında savcılık tarafından yakalama kararı çıkarıldı. Çetin Doğan, Bodrum'da ilgili makamlara teslim olurken Çevik Bir Milas'ta, Hakkı Kılınç Manavgat'ta, Cevat Temel Özkaynak, Erol Özkasnak, Fevzi Türkeri ve Yıldırım Türker de Ankara'da polis ekiplerince gözaltına alındı. Sanıklar sağlık kontrollerinin ardından çeşitli cezaevlerine sevk edildi.²¹ Yakalanan sanıklar İzmir 1 Nolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'na nakledildi.²² Gözaltına alınan emekli askerlerinin rütbelerinin sökülmesi için aynı tarihte Genelkurmay Başkanlığına da yazı gönderildi. 9 Eylül 2021'de Personel Başkanlığı davada hüküm giyen 13 emekli generalin rütbelerinin sökülmesine ilişkin idari işlemin, sanıklar hakkındaki mahkumiyet kararına istinaden yapıldığını bildirdi.²³

22 Kasım 2021'de Yargıtayın 9 Temmuz'da verdiği bozma kararının üstüne 16 sanığın yeniden yargılamasına başlandı. Lehe bozma kararı verilen sanıklar Erdoğan Öznal, Kemal Gürüz, Bülent Alpkaya ve Muhittin Erdal Şenel, Yargıtay kararının gerekçesine katılmadıklarını ancak lehteki bozma kararına uyulmasını talep ederek beraat edilmelerini istedi. İbrahim Selman Yazıcı, İzzettin İyigün, Altaç Atılan, Ersin Yılmaz, Kamuran Orhon, Köksal Karabay, Metin Yaşar Yükselen, Orhan Yöney, Refik Zeytinci, Şevket Turan, Şükrü Sarıışık ve Yücel Özsır mahkemenin, Yargıtay tarafından bozulan zaman aşımı kararında ısrarcı olması talebinde bulundu. Sanıkların beyanlarının ardından ara kararını açıklayan mahkeme duruşmayı 24 Ocak 2022 tarihine erteledi.²⁴

Sağlık sorunları sebebiyle hükmü kesinleşmiş sanıklardan Çevik Bir 1 Ağustos'ta, Aydan Erol 1 Kasım'da, Çetin Saner ise 9 Kasım'da tahliye edildi.

Yorumlar

Dönemin Başbakan Yardımcısı, DYP Genel Başkanı Tansu Çiller 18 Temmuz 2017 tarihinde İstanbul'dan telekonferans sistemiyle Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesine bağlanarak ifade verdikten sonra tarafların sorularını yanıtlarken "Amaç hükümeti götürmekti, bunun için DYP 'yi parçalamak lazımdı, parçaladılar, Refah Partisini de kapattılar... Bu bir darbedir, başka türlü ifade etmek mümkün değildir" demiştir.²⁵

Dönemin Adalet Bakanı, Refah Partili Şevket Kazan 18 Şubat 2015 tarihinde davanın 75. duruşmasında verdiği ifade de sanıklardan şikayetçi olmadığına ve tehdit edilmediğine yönelik beyanda bulunmuş, Mahkeme başkanının "Size yönelik tehdit oldu mu?" sorusuna, "Hayır, maruzatım bundan ibaret" yanıtını vermiş, "Şikayetçi misiniz?" sorusu üzerine, "Hayatımın en zor kararıdır, bu dosya için şikayetçi olmak. Ben şikayetçi değilim" "Her insanda vicdan var. Ben de insanım, şikayetçi değilim" demiştir.²⁶

Dönemin İçişleri Bakanı Meral Akşener, "Kendimi Mağdur görmediğim için şikayetçi değilim" sözleri ile şikayetçi olmadığını beyan etmiştir.²⁷

Davada tanık olarak dinlenen 55. Hükûmet Başbakanı Mesut Yılmaz ise dava dosyasında yer alan belgelerin düzmece olduğunu iddia ederek "Böyle bir davada tanık olmaktan hicap duydum. Düzmece belgelerle devlete hizmet eden komutanların rahatsız edilmesi devlet adına ayıptır. Hükûmetten ayrılmak için baskı olmadı" demiş, Mahkeme başkanının Refah partisinin istifasını kast ederek sorduğu "Onların istifasına zorlayıcı birtakım düzenlemeler, baskılar oldu mu?" sorusunu yanıtlarken Yılmaz, Türk Silahlı Kuvvetlerinin baskı yapmadığına atıfla "Bildiğim herhangi bir baskı söz konusu değil." demiştir.²⁸ 28 Şubat dönemindeki türban olaylarıyla ilgili olarak Mesut Yılmaz'ın "İyi de bunun için niye bu sanıkları suçluyorsunuz? Bunlar asker kişiler... Yasaları askerler mi çıkarıyor? Yasaları Meclis çıkarır. Bu söyledikleriniz yasal düzenlemelerle ilgili hususlardır ve bunun bir muhatabı ve sorumlusu varsa siyasetçiler olarak biziz; askerlere değil bize sormanız lazım!" şeklinde beyanda bulunduğu ancak mahkeme kayıtlarından silindiği iddia edilmiştir.²⁹³⁰³¹³²